KENDİNİ KEŞFET, MESLEĞİNİ DOĞRU SEÇ.
Sevgili öğrenciler, meslek seçimi ve kariyer planlaması oldukça önemli bir konudur.
KENDİNİ KEŞFET, MESLEĞİNİ DOĞRU SEÇ
Sevgili öğrenciler, meslek seçimi ve kariyer planlaması oldukça önemli bir konudur. Bu gibi önemli konular rastgele karar verilecek süreçler değildir. Kariyer planlamanızda dikkate alacağınız kriterler ''arkadaşımla aynı üniversiteye gitme isteği'', ''sevdiğim bir akrabamın mesleği'', '' komşumuzun mesleğiyle ilgili başarı hikayesi'', '' toplumda idol olmuş birinin icra ettiği meslek'' gibi kendi gerçekliğinizden kopuk unsurlar olmamalıdır. Kariyer planlamanızı ve meslek seçiminizi yaparken bazı değişkenleri gerçekçi bir biçimde dikkate alarak seçiminizi özenle yapmalısınız. Kendinizi iyi tanıyarak, ilgi ve yeteneklerinizi, güçlü ve zayıf yönlerinizi, beklentilerinizi ve değerlerinizi keşfederek gerçekçi unsurlar üzerinden hareket etmelisiniz.
1- Öncelikle Kendinizi iyi tanımalısınız: Sevgili öğrenciler meslek seçimine karar vermeden önce yapmanız gereken en önemli şey kendinizi gerçekçi değerlendirip doğru tanıyabilmektir. Meslek seçiminde kendimizle ilgili bilmemiz gereken en önemli özellikler şunlardır;
· İlgilerim nelerdir? İlgi, yapmaktan hoşlandığımız şeyleri ifade eder. Mesleki ilgilerinizi tanımak için, hangi alanlarla uğraşmaktan veya çalışmaktan keyif alıyorum? Yazı, hikâye ve roman tarzı yazılar yazmaktan mı hoşlanıyorum, yoksa doğada araştırma yapmak, doğa ile ilgili konularda inceleme yapmak gibi şeyler mi bana keyif veriyor? Gibi soruları cevaplamanız gerekmektedir.
· Yeteneklerim nelerdir? Yetenek, yatkın olduğumuz alanları veya bir şeyi kolay anlama veya yapabilme gücümüzü ifade eder. Mesleki yeteneklerinizi tanımlarken neleri daha kolay yapabildiğiniz, hangi iş ve derslerde daha başarılı olduğunuz gibi veriler size ipuçları verir. Örneğin bazı insanlar çok iyi çizim yapar, kimi insanlar çok iyi müzik aleti kullanır, kimi insanlar çok iyi futbol oynar ya da Matematik, Fen Bilimleri gibi dersleri daha kolay öğrenir, kimisi de Türkçe, Edebiyat, coğrafya ve Tarih gibi dersleri çok daha kolay öğrenir. Tüm bu veriler mesleki ve eğitsel yeteneklerimizle ilgili bizlere bir ipucu sağlamaktadır. Özellikle yeteneklerimiz konusunda kendimizi tek başımıza değerlendirmemiz gerçekçi tespitler yapmamız konusunda yetersiz kalabilir. Çünkü her insanın iç gözlemleri çok isabetli olmayabilir. Bu konuda hem iç gözlemlerimiz hem de dış gözlemler gerçekçi fikirler oluşmasında çok önemlidir. İç gözlemler sizin kendinizi hangi alanlarda yetenekli olarak gördüğünüzdür. Dış gözlemler ise çevrenizde sizi iyi tanıyan öğretmenleriniz, anne ve babanız gibi kişilerin sizleri hangi alanlarda yetenekli gördüğüdür. İlgi ve yetenekler konusunda tüm bu gözlemlere dikkat etmeniz faydalı olacaktır. Ayrıca bu konularda rehberlik servisimiz tarafından test ve test dışı yöntemlerle öğrencilerimize gerekli Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmeti verilmektedir.
· Fiziksel ve Duygusal Özelliklerim Nelerdir? Meslek seçerken fiziksel ve duygusal özelliklerimiz de önemli bir belirleyici değişkendir. Mesela polislik mesleğini düşünen bir öğrencimizin bu mesleğin kriterleri arasında belirli bir boy şartı arandığını bilmesi ve kendi fiziksel özeliğinin buna uygun olup olmadığının farkında olması gerekmektedir.
· Mesleki Beklenti ve Değerlerim Nelerdir? Meslekteki değer ve beklentilerimiz de meslek seçiminde önem vermemiz gereken değişkenlerdir. Örneğin bir meslekten beklentimiz daha çok maaş ve para kazanmaksa çok kazandıran mesleklere yönlenmeniz gerekmektedir. Ya da beklentimiz herkes tarafından tanınmak, popüler olmaksa ona yönelik bir meslek seçmeniz sizi daha mutlu yapacaktır. Ayrıca bir meslek kişisel değerlerinizle örtüşüyor mu yoksa değerlerinize aykırı mı sorusu da meslek seçiminde önemlidir. Bu nedenle seçmeyi düşündüğünüz mesleği kültürel yapınız, inancınız vs. gibi değerlerinizle örtüşmesi bu meslekte daha mutlu olmanızı sağlayacaktır.
2- Seçmeyi düşündüğünüz meslekleri iyi tanımalısınız: Kendimizi tanıdıktan sonra şimdi de meslekleri tanımaya geldik. Seçmeyi düşündüğümüz meslekleri tanırken bazı değişkenleri bilmenizde fayda var. Bunlar:
· Mesleğin gerektirdiği özellikler nelerdir? Bir mesleği seçerken bu mesleğin gerektirdiği özellikleri iyi bilmemiz lazım. Örneğin bazı meslekler uzun boylu olmayı gerektirir (Basketbolculuk), bazı meslekler matematik, fizik, kimya, biyolojiyi iyi bilmeyi gerektirir (Tıp Doktorluğu, mühendislik vs.) , bazı meslekler soğukkanlı olmayı gerektirir (Acil tıp teknisyenliği, itfaiyecilik vs.). Bazı meslekler sosyal ve girişken olmayı gerektirir (Avukatlık). Sağlıklı ve gerçekçi meslek seçimi için seçmeyi düşündüğünüz mesleklerin özelliklerini kendi özelliklerinizle karşılaştırmalısınız.
· Mesleğin eğitimini veren eğitim kurumları hangileridir?Bir mesleğe yönelirken mesleğe giden yolları iyi araştırmanız lazım. Bu yolları bilmezseniz çok uzun bir yolun yarısından dönüp zaman ve enerji kaybedersiniz. Örneğin Avukat olmak isteyen bir kişinin öncelikle okuduğu lisede Türkçe ve Matematik ağırlıklı ders guruplarını seçmesi gerekir. Sonra da bir üniversitenin Hukuk Fakültesini kazanması gerekmektedir.
· Mesleğin çalışma koşulları nelerdir? Bir mesleği seçmeyi düşünüyorsanız o mesleğin çalışma şartlarını mutlaka araştırmalısınız. Bazı meslekler genellikle kapalı ortamlarda icra edilir. Bazı meslekler açık alanlarda daha çok icra edilir. Bazı mesleklerin mesai saatleri düzensizdir, bazı mesleklerin ise mesai saatleri ve tatil dönemleri düzenli ve bellidir. Bunlardan hangisi hayatınızdaki önceliklerinize hitap ediyor? Bunları kendi özelliklerinizle karşılaştırmanız meslek seçiminizi destekleyecektir.
· Mesleğin iş bulma olanakları ve gelir düzeyi nasıldır? Bir meslek kişinin mutluluk, iş doyumu ve hayallerini gerçekleştirme gibi ihtiyaçlarına cevap verse de meslek edinmenin en önemli nedenlerinden biri de yaşamını devam ettirecek ekonomik gelir sağlamaktır. Bu nedenle seçmeyi düşündüğünüz mesleklerin iş bulma olanaklarını mutlaka araştırarak karar vermelisiniz. Bazı meslekler çoğunlukla devlet kurumlarında istihdam edilirler, bazı meslekler ise daha çok özel sektörde iş bulur. Bazı meslek gurupları, kişiye göre değişkenlik gösterse de, üniversiteyi bitirdikten hemen sonra iş bulabilirken bazı meslek guruplarında iş bulma süresi 5-10 yıla kadar çıkmaktadır. Özellikle devlet kurumlarında çalışan bazı meslek guruplarında bitirdiğiniz üniversitenin adı ve çalıştığınız kurumun konumu ne olursa olsun alacağınız maaş çok yakındır. Ama özel sektörde istihdam edilen bazı meslek guruplarında üniversitenin popülerliği, (yüksek puanla öğrenci alması) öğrencilerin ek yeterlilikleri ve çalıştıkları kurumlara göre maaş farkları oldukça büyük farklılıklar gösterebilmektedir.
Aşağıda vermiş olduğum linkte A'dan Z'ye bütün meslekler ile ilgili detaylı bilgileri bulabilir kafanızdaki soru işaretlerini giderebilirsiniz.
https://yokatlas.yok.gov.tr/meslek-anasayfa.php
3- Kendi özellikleriniz ve beklentilerinizle seçmeyi planladığınız meslekleri karşılaştırmalısınız: Sevgili öğrenciler şimdi kendinize ve mesleklere dair yukarıda saydığımız birçok değişkeni araştırıp, keşfedip ve bu değişkenleri sizlerle uyumluluk açısından karşılaştırarak gerçekçi meslek hedefleri oluşturabilirsiniz. Kendi özelliklerinizle uyumsuz olan meslekleri eleyip, size uygun olan mesleklerin bir listesini yapabilirsiniz. Yaptığınız liste içerisinden hayatınızdaki önceliklere göre bir sıralama yaparak hedefinizi oluşturabilirsiniz. Hedefinizi oluştururken mutlaka alternatifleriniz olmalıdır. Örneğin Tıp doktoru olmayı birinci hedef olarak belirleyen bir öğrenci, diş Hekimliği, eczacılık vs. gibi benzer meslekleri de birer alternatif olarak düşünebilir.
Sevgili öğrenciler meslek seçimi ve kariyer planlaması gibi konularda yardıma ihtiyacınız olursa rehberlik servisi olarak her zaman yanınızda olduğumuzu hatırlatır hepinize mutlu olabileceğiniz, hayallerinizi süsleyen mesleklere kavuşma dileklerimizi sunuyoruz.
Çanakkale TOBB Sosyal Bilimler Lisesi Rehberlik Servisi